“Er begint al aardig wat moois te groeien” zegt Henk Meuldijk daags na een excursie- en kennisdag met stakeholders en projectteamleden naar de pilot Houtribdijk. In 2014 legde EcoShape in nauwe samenwerking met Rijkswaterstaat een proefvak neer aan de zuidkant van de Houtribdijk ter hoogte van de Trintelhaven. Het doel was te testen hoe je een dijk in een meer met zand kunt versterken, om zo betere ontwerpen voor meerdijken te kunnen maken.
Meuldijk is projectleider van de versterking Houtribdijk tussen Enkhuizen en Lelystad, die Rijkswaterstaat vanaf 2018 over een lengte van 25 kilometer met zand verstevigt. De pilot levert waardevolle kennis op voor zijn project. “Over kustversterkingen met zand –aan zee dus- weten we relatief veel. Over zandversterkingen in een meer wisten we nog vrij weinig” aldus Henk. “Dat verbaasde mij enigszins. Wat er zonder getij gebeurt met zand is significant anders. Zo past de oriëntatie van het strand de pilot zeer snel aan de heersende windrichting aan. Wat we niet verwacht hadden, is dat onder water een min of meer vlak plateau ontstaat dat redelijk stabiel blijft liggen. De helling van het profiel is ook anders dan vooraf verwacht, namelijk veel steiler.”
Waar klei in het zand is bijgemengd, groeit vegetatie veel beter.
Henk Meuldijk is enthousiast over de resultaten die de proef tot nu toe oplevert. Als projectleider van de versterking hoort hij regelmatig over de voortgang van de pilot: “De ontwikkeling van de vegetatie die ik tijdens het locatiebezoek in mei zag was voor mij het meest nieuw en interessant. Onderzoekers meten in proefvakken hoe de vegetatie zich ontwikkelt. In de vakken waar klei in het zand is bijgemengd, groeit vegetatie veel beter. Ook op de plekken waar vegetatie is aangeplant groeit deze beter dan waar vegetatie zelf tot ontwikkeling moet komen. Vooral de aangeplante wilgen en duindoorns doen het goed” aldus Meuldijk. Op een aantal plekken groeien minder planten en struiken. Zo groeit er niets langs de waterlijn omdat het talud daar te snel afloopt en omdat de golven er te sterk zijn. Ook op de stukken met alleen zand zonder aanplant groeit vegetatie slecht.
Enkele resultaten uit de proef zijn al toegepast in het ontwerp van de 25 kilometer lange versterking waar Henk voor aan de lat staat. De proef leverde onder andere nieuwe rekenrecepten op om de benodigde hoeveelheid zand te bepalen. “Het is heel goed dat op de pilotlocatie een aantal jaar rustig is gemeten. We zien dat na twee jaar de vorm van het zandpakket relatief stabiel is. Deze kennis kunnen we gebruiken voor de aanleg van de versterking én voor ons beheer en onderhoudsplan.”
Ook de kennis over vegetatie is bruikbaar. “Samen met de aannemer die na de zomer aan de slag gaat, bekijken we nu welke vegetatie we het best kunnen gebruiken voor de versterking van de Houtribdijk. We willen in ieder geval geen wilgen vanuit ecologisch oogpunt, vanwege het verlies op zicht op het Markermeer en vanwege de verwachte beheerskosten. We kunnen met de kennis uit de pilot betere keuzes maken.”
‘Dit project kan een nieuwe showcase worden voor waterbouwend Nederland’
De pilot loopt tot begin 2018. De metingen gaan daarna door, maar dan over de volle lengte van 25 kilometer van de versterkte Houtribdijk. Meuldijk: “We meten tijdens de aanleg en ook daarna om de dijk goed te kunnen beheren. We willen onder meer de ecologie, zandverstuiving en vegetatieontwikkeling gaan volgen. Ik hoop ook een promovendus aan ons project te verbinden, om de kennis over deze versterking te verdiepen. De kennis die we hier opdoen is zeer bruikbaar in Nederland en daarbuiten. Dit project kan een nieuwe showcase worden voor waterbouwend Nederland.”