Het project de Zachte Zandmotor langs de Friese IJsselmeerkust bestaat uit praktijkonderzoeken naar een robuuste kustverdediging door natuurlijke processen.
Daarvoor zijn op twee proeflocaties zandsuppleties aangelegd: de pilots Workumerwaard (aangelegd in 2011) en Oudemirdum (aangelegd in 2013). Voor de locatie Hindeloopen is gekozen voor het uitvoeren van een modelstudie. De hoofdvraag van het project is of een zandmotor kan leiden tot een duurzamer, goedkoper en ecologisch robuustere kustbescherming van de Friese IJsselmeerkust. Hierbij wordt uitgegaan van de inzet van natuurlijke processen bij de verdediging van de kust in relatie tot toekomstige peilstijging en peilfluctuaties. Om dit te testen is een uitgebreid programma opgezet dat de effecten van de zandmotoren op de kust volgt. Bekeken wordt hoe het zand zich beweegt en welke effecten er zijn op de vegetatie onder en boven water. Deze monitoring loopt door tot en met 2017. De kennis die in dit project wordt opgedaan, wordt gebruikt voor het ontwikkelen van een strategie voor duurzame bescherming en het versterken van de ruimtelijke kwaliteit van de hele Friese IJsselmeerkust.
Doelen
De kustgebieden langs het IJsselmeer vertegenwoordigen grote waarden voor natuur, recreatie en waterveiligheid. Daarom ontwikkelen de belanghebbenden langs de Friese IJsselmeerkust een strategie voor een duurzame kustbescherming. Het project de Zachte Zandmotor langs de Friese IJsselmeerkust heeft als doel kennis te ontwikkelen over hoe de aanleg van een zandmotor kan leiden tot een duurzamer, goedkoper en ecologisch robuustere wijze van kustverdediging. Hierbij wordt uitgegaan van de inzet van natuurlijke processen bij de verdediging van de kust in relatie tot toekomstige peilstijging en -fluctuaties. Met deze kennis willen de EcoShape partners de werking en effectiviteit van een zandmotor in een meer beter onderbouwen zodat een bredere toepassing van het concept mogelijk wordt. De kennis die in dit project wordt opgedaan, wordt gebruikt voor het ontwikkelen van een strategie voor duurzame bescherming en het versterken van de ruimtelijke kwaliteit van de hele Friese IJsselmeerkust.
Aanpak
Het project wordt met 3 pilotstudies uitgevoerd. Op twee plaatsen langs de Friese IJsselmeerkust zijn zandsuppleties aangelegd. In de buurt van Workumerwaard is dit uitgevoerd als een zandrug parallel aan de kust, terwijl in de buurt van Oudemirdum dit is uitgevoerd als een haak loodrecht op de kust. Op beide locaties worden de morfologische veranderingen en ecologische effecten op de voet gevolgd in de tijd. Voor een derde locatie bij Hindeloopen is een modelstudie uitgevoerd om inzicht te krijgen in de werking van het kustsysteem en te verkennen wat de kansen zijn van maatregelen gebaseerd op de principes van Building with Nature.
Onderzoek
De pilots zijn bedoeld om kennis op te doen van het systeem. Hiervoor is een goede monitoring essentieel. Het programma loopt tot en met 2017. De monitoring is gericht op het begrijpen van:
– effecten op de kust
– effecten op ecologie (onder en boven water)
– gedrag zandmotor:
o Waar gaat het zand heen
o Hoe snel beweegt het zand
o Welke (weers)omstandigheden domineren veranderingen
Door landhoogtes in te meten met LIDAR en onderwater de bathymetrie in te meten met DGPS en echolood metingen, worden de morfologische veranderingen rond de suppletie in detail gevolgd.
Hieruit wordt duidelijk hoe en waarnaar toe het zand zich verplaatst. In Workum wordt er, om de morfologische veranderingen op gedetailleerde tijdschaal te volgen, een innovatieve experimentele opstelling gebruikt met glasvezel Digital Temperature Sensing (DTS),
Onderzoek aan de governance aspecten richt zich op te leren lessen. Die kunnen worden gebruikt om de toepassing van een zachte zandmotor op te schalen waarmee tegelijkertijd realistische verwachtingen gecreƫerd kunnen worden.
Resultaten
Begin 2018 is het onderzoek afgerond. In de onderstaande rapportage staan de resultaten.