Living Lab for MUD

Home / Pilots / Living Lab for MUD

Hoe kunnen we slib nuttig hergebruiken door te Bouwen met de Natuur?

In het Living Lab for MUD (Multifunctional Use of Dredged sediment), ontwikkelt EcoShape met partners kennis over duurzaam hergebruik van fijn sediment ofwel slib. Overtollig slib uit meren, kusten en rivieren is bruikbaar materiaal voor bijvoorbeeld dijkversterking, landaanwinning of de aanleg van natuureilanden. De waterkwaliteit verbetert, de natuur profiteert en hoogwaterveiligheid verbetert. Door bij de toepassing van slib ook nog eens gebruik te maken van natuurlijke processen zoals stroming en plantengroei, Bouwen we met de Natuur. In vijf pilot projecten testen we nuttige toepassingen voor slib.

Aan- en afvoer van sediment

Wereldwijd kampen verschillende kusten, meren en rivieren met een tekort of juist een overschot aan sediment, zoals slib of zand. Het natuurlijk evenwicht van aan- en afvoer van sediment is verstoord door menselijke ingrepen, zoals een stuwdam in een rivier of zoals de Afsluitdijk in het IJsselmeer. Sediment komt daardoor niet meer op plekken waar het nodig is terwijl op andere plekken juist te veel slib achterblijft. Ecosystemen raken verstoord waardoor dieren en planten het moeilijk hebben.

Te veel sediment

Te veel fijn sediment ofwel slib betekent een slechte waterkwaliteit. De biodiversiteit neemt daardoor af. Daarnaast zorgt aanslibbing van rivieren voor minder ruimte in de rivierbedding voor het water, wat leidt tot een groter overstromingsrisico. Een sliboverschot heeft ook economische gevolgen: havens en vaargeulen slibben dicht. Het op diepte houden van rivierbeddingen, vaargeulen en havens zodat schepen kunnen blijven varen, is een hoge en steeds terugkerende kostenpost.

Te weinig sediment

Op andere plekken is juist te weinig slib en sediment. Aan zee betekent het aantasting van de verdediging tegen hoogwater, doordat de zee meer sediment weg voert dan er bij komt. Slib is ook belangrijk om bodemdaling te compenseren. De bodem daalt door onder andere inklinking en grondwaterwinning. Hoe lager de bodem ligt in kustgebieden, hoe groter de kans op overstroming. Tegelijk is materiaal nodig voor landaanwinning en kustbescherming, om de groeiende bevolking van steden van nieuw woongebied te voorzien en te beschermen tegen overstromingen. Des te belangrijker nu de verantwoord winbare zandvoorraden wereldwijd steeds verder afnemen.

Slib als waardevolle grondstof

Door het overschot aan slib te gebruiken om het slibtekort op locaties in de buurt op te lossen slaan we twee vliegen in één klap. Schoon slib is een waardevolle natuurlijke grondstof. In plaats van dit slib op zee te lozen, kunnen we het duurzaam en lokaal inzetten voor maatschappelijke behoeften zoals hoogwaterbescherming, landaanwinning en natuurontwikkeling. Zo maken we slib van een probleem tot een oplossing.

Downloads

Brochure Living Lab for Mud

EcoShape 2018

Download

Paper: Integrated sediment management based on Building with Nature concepts

Van Eekelen, Sittoni et al 2017

Download

Vijf pilots

In het Living Lab for Mud testen we via pilotprojecten vijf manieren om het overschot aan slib te verminderen en dit slib op een andere plek in te zetten als nuttige grondstof. 1 KLEIRIJPERIJ: We winnen slib uit het Eems Dollard estuarium en de haven. Dit drogen we op land in verschillende proefvakken om te testen welke manier van rijpen het best werkt. De klei gebruiken we om dijken te versterken of landbouwgrond mee op te hogen. 2 MARKER WADDEN: Slib wordt uit het Markermeer gehaald waardoor de waterkwaliteit verbetert. Het slib wordt gebruikt om natuureilanden aan te leggen. Door de betere waterkwaliteit keren naar verwachting vissen terug in het meer. De eilanden trekken vogels aan die er rusten en broeden, in het meer vinden ze weer voldoende vis. De ecologische kwaliteit van het gebied verbetert. 3 SLIBMOTOR: We brengen sediment uit de haven van Harlingen naar een plek voor de kust. De stroming neemt het mee naar kwelders verderop bij aan de Friese kust bij Koehoal. We onderzoeken of kwelders op deze manier aangroeien. De aangegroeide kwelders betekenen een groter leefgebied voor planten en vogels. Bovendien remmen de kwelders de kracht van inkomende golven, waardoor de achterliggende dijk minder zwaar belast wordt. 4 MARCONI KWELDERONTWIKKELING We brengen schoon slib uit de haven van Delfzijl direct aan op kwelders met de bedoeling dat de vegetatie ontwikkelt. We onderzoeken op welke manier we het slib moeten aanbrengen om het beste resultaat te bereiken. De uitgebreide kwelders zijn een leefgebied voor planten en vogels en remmen de kracht van inkomende golven, waardoor de achterliggende dijk minder zwaar belast wordt. 5 INDONESIE We bouwen voor de kust halfdoorlatende dammen waarachter slib bezinkt. In deze sliblaag ontkiemen mangrovezaden, die uiteindelijk uitgroeien tot een nieuw mangrovebos. Dit mangrovebos houdt slib vast en beschermt het achterliggende land tegen overstromingen.

Kennisontwikkeling

In het Living Lab for Mud onderzoeken we hoe we door te Bouwen met de Natuur het slib op een nuttige manier kunnen hergebruiken. Daarmee verbeteren we bijvoorbeeld waterkwaliteit, natuur en hoogwaterveiligheid.
In het Living Lab ontwikkelen we kennis over:
• herstel van ecosystemen door het invangen van slib
• ontwikkeling van slib tot bouwmateriaal
• slib als grondstof voor landaanwinning of kwelderontwikkeling
• het creëren van maatschappelijke voordelen en toegevoegde waarden uit slib Nederland kan deze kennis zowel nationaal als internationaal toepassen; ook estuaria elders in de wereld hebben te kampen met slibproblematiek.