Bij Delfzijl is de Pilot Kleirijperij uitgevoerd. De resultaten laten zien dat het mogelijk is om zout slib uit de Eems-Dollard te laten rijpen tot geschikte dijkenklei. De rapporten hierover geven informatie over onder andere geschikte rijpingsmethoden en de business case van kleirijping.
Voor de pilot zijn twee Kleirijperijen ingericht met verschillende proefvakken en een totale oppervlakte van 24 hectare. Het doel was om innovatieve methoden van kleirijping te onderzoeken én om klei te leveren voor het 750 meter lange proeftraject van de Brede Groene Dijk.
Proefvakken
In proefvakken zijn verschillende manieren van rijpen getest. De vakken varieerden in:
- Aanbrenghoogte (laagdikte)
- Vulslagen (aantal vulmomenten om de gewenste hoogte te krijgen)
- Inzaaien met vegetatie
- Aanwezigheid van een drainerende onderlaag
- Verzoeten met zoet water uit de omgeving
- Meer en minder machinaal bewerken.
Richtlijn
Voor toepassing van klei in dijken wordt in het algemeen de Technische Richtlijn ‘Klei voor Dijken’ gebruikt. Van deze richtlijn waren zoutgehalte en organische stofgehalte niet binnen de gestelde tijd te halen bij de Pilot Kleirijperij. Desondanks is de klei succesvol toegepast in de eerste 750 meter van de Brede Groene Dijk. Dit was mogelijk door de erosiebestendigheid en verwerkbaarheid van de klei te testen met een proefdijkje op de kwelder en met golftesten in de Deltagoot. Uit deze testen bleek dat de erosiebestendigheid van de gerijpte klei goed in orde was.
Resultaten
Laagdikte blijkt de belangrijkste factor voor het rijpingsproces. Meerdere dunne lagen snel laten rijpen werkte beter dan één dikkere laag langer laten rijpen. Ook zorgt het omploegen van de klei voor snellere rijping. Het aantal vulslagen had geen significant effect op het rijpingsproces. Het inzaaien van vegetatie bleek niet per se noodzakelijk als er plantenzaden in de omgeving aanwezig zijn. De aanwezigheid van vegetatie had effect op de bovenste 30 cm van de bodem, maar was niet doorslaggevend voor de rijping vakken met grotere diepte.
Model voor toekomstige kleirijperijen
De onderzoekers ontwikkelden op basis van de resultaten een wiskundig model voor het ontwerp van toekomstige kleirijperijen. Dit model geeft inzicht de rijpingsduur en factoren die hierop van invloed zijn. Het model is niet alleen toepasbaar voor het ontwerp, maar laat ook zien wat de effecten zijn van natte of juist droge zomers. Bovendien geeft het model inzicht in de effecten van klimaatscenario’s op verschillende rijpingsstrategieën.
Business case
Voor de Pilot Kleirijperij is een business case opgesteld. De grootste kosten zijn transportkosten, grondkosten en inrichtingskosten. Daarnaast is een goede afstemming tussen vraag en aanbod belangrijk, om kosten voor opslag te voorkomen of te beperken. Bedrijfseconomisch is een kleirijperij met een lange levensduur, dichtbij de toepassingslocatie, gericht op hoogwaardig gebruik van de klei tegen een hoge prijs in de regio het meest gunstig.
Partners
De Pilot Kleirijperij is een samenwerking tussen de provincie Groningen, Rijkswaterstaat, Groningen Seaports, waterschap Hunze en Aa’s, het Groninger Landschap en EcoShape. Onderzoekers van EcoShape (Arcadis, Boskalis, Deltares, HKV, RHDHV, Van Oord, Wageningen Marine Research en Witteveen+Bos) voerden praktijktesten uit. Het project maakt deel uit van het programma Eems Dollard 2050 en het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Het Waddenfonds is medefinancier.
