Overview
Tabel 7.1: Doorzoekbaarheidstabel Soortenrijke grasbekleding
Categorie: Vergroten stekte dijk
Locatie: Meer, Kust, Rivier, Delta
Dijkversterking projectfase: Initiatief, Verkenning, Planuitwerking, Aanbesteding
Beschrijving
Een soortenrijke grasbekleding op dijken kan bijdragen aan het herstel van biodiversiteit: er is plek voor bijzondere planten- en insectensoorten. Dijken slingeren door het Nederlandse landschap en vormen een brug tussen verschillende ecosystemen. Een soortenrijke grasmat sluit aan bij de Green Deal Infranatuur die diverse waterschappen hebben ondertekend om de biodiversiteit en milieuvriendelijk beheer van de dijken te waarborgen.
In het project Future Dikes (Liebrand e.a., 2024) is aangetoond dat een biodiverse grasmat net zo sterk is als de bekende uniforme grasbekleding, maar beter voor de biodiversiteit en visueel aantrekkelijk. Het HWBP spreekt daarom de ambitie uit om sterke soortenrijke dijken als standaard in te voeren.
Rondom waterkeringen komen planten en diersoorten voor die afhankelijk zijn van specifieke combinaties van bodem, beschikbaarheid van water, overstromingen en vegetaties. Dijken zijn een kunstmatig element die in de loop van de eeuwen een rol gekregen hebben als onderdeel van het leefgebied voor een groot aantal soorten. De dijken kunnen daardoor een ondersteunende functie spelen en zijn voor veel soorten een zeer geschikte uitbreiding van het leefgebied. Omdat de dijk echter primair een veiligheidsfunctie heeft, is de inrichting en het beheer van de dijk ten behoeve van biodiversiteit ondergeschikt aan de eisen vanuit veiligheid.
De kruin, taluds en berm zullen het permanente leefgebied en standplaats zijn van verschillende soorten grassen en kruiden. Voor deze soorten is het van belang dat de bodem, waterbeschikbaarheid en beheer dusdanig is dat ze zich hier kunnen vestigen, bloeien en zaadzetten en daarnaast ook extreme situaties van hoog water, koude of droogte kunnen doorstaan. Voor sommige soorten is het daarnaast van belang dat ook bestuivers (verschillende soorten insecten) en eventueel zaadverspreiders (vogels, mieren, zoogdieren) aanwezig zijn om duurzaam op de dijk voor te kunnen komen.
De dijk kan ook leefgebied zijn voor verschillende diersoorten. Dat betreft vooral ongewervelden (insecten, spinnen, wormen, slakken etc.) maar ook sommige soorten kleine zoogdieren (muizen, spitsmuizen) en amfibieën kunnen hier vrijwel hun hele leven doorbrengen. Deze soorten hebben naast geschikt voedsel ook verblijfplaatsen nodig in de vorm van holen, strooisellaag en overblijvende vegetatie.
Een goed voorbeeld van een dijk als waardevol leefgebied voor specifieke soorten zijn bijvoorbeeld de dijken langs de Overrijsselse Vecht. Deze dijken zijn historisch opgebouwd uit (kalkrijk) zand. Hierdoor hebben zich op de dijken zeldzame voedselarme vegetatietypes ontwikkeld die een zeer waardevolle bijdrage leveren aan de totale biodiversiteit.